Trong y học cổ truyền, cơ thể con người vận hành hài hòa nhờ sự cân bằng của ngũ tạng: Tâm (tim), Can (gan), Tỳ (lá lách), Phế (phổi), Thận (thận). Sự mất cân bằng ở một tạng sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống, gây ra các triệu chứng về thể chất lẫn tinh thần.
Nếu bạn thường xuyên mệt mỏi, hay cáu gắt, ăn uống kém, khó ngủ… thì có thể ngũ tạng đang “lệch pha”. Bài viết dưới đây BS Nội trú YHCT Trịnh Thị Hoài Thương – Bác sĩ Nội trú chuyên ngành Y học cổ truyền – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh sẽ giúp bạn nhận diện các dấu hiệu rối loạn ngũ tạng và cách điều hòa hiệu quả theo Đông y.
Ngũ tạng là gì? Vì sao cần cân bằng?
Theo học thuyết Ngũ hành trong Đông y, mỗi tạng phủ tương ứng với một hành:
- Tâm (tim) – Hỏa: chủ về huyết mạch và tinh thần.
- Can (gan) – Mộc: điều hòa cảm xúc, lưu thông khí huyết.
- Tỳ (lá lách) – Thổ: vận hóa thức ăn, sinh khí huyết.
- Phế (phổi) – Kim: chủ hô hấp, điều hòa khí.
- Thận – Thủy: tàng tinh, chủ cốt tủy, điều hòa sinh dục và phát triển.
Ngũ tạng vận hành theo mối quan hệ sinh – khắc. Khi một tạng bị suy yếu hoặc hoạt động quá mức, nó sẽ kéo theo sự mất cân bằng toàn diện, dẫn đến nhiều chứng bệnh khó lường.
Dấu hiệu nhận biết mất cân bằng ngũ tạng
Mất cân bằng Tâm (tim)
- Hồi hộp, đánh trống ngực
- Mất ngủ, ngủ không sâu giấc
- Dễ cáu giận, lo âu
- Lưỡi đỏ, rêu lưỡi ít
Mất cân bằng Can (gan)
- Thường xuyên tức ngực, đau sườn
- Hay cáu gắt, trầm cảm
- Kinh nguyệt rối loạn (nữ giới)
- Mắt mỏi, đỏ, nhìn mờ
Mất cân bằng Tỳ (lá lách)
- Ăn uống kém, bụng đầy trướng
- Người mệt mỏi, tay chân lạnh
- Đại tiện phân nát, tiêu chảy
- Dễ bầm tím, chảy máu chân răng
Mất cân bằng Phế (phổi)
- Ho kéo dài, dễ nhiễm lạnh
- Thở nông, hụt hơi
- Da khô, nhạy cảm
- Dễ buồn, hay thở dài
Mất cân bằng Thận
- Đau lưng, mỏi gối
- Tóc rụng, tai ù
- Sinh lý suy giảm
- Tiểu đêm, tiểu nhiều lần
Bạn có thể đang gặp đồng thời nhiều biểu hiện trên – bởi khi một tạng rối loạn, sẽ ảnh hưởng dây chuyền đến các tạng khác.
Nguyên nhân gây mất cân bằng ngũ tạng
Lối sống thiếu điều độ
- Ăn uống thất thường, ít vận động
- Thức khuya, làm việc căng thẳng kéo dài
- Dùng thuốc Tây kéo dài, lạm dụng kháng sinh
Ảnh hưởng từ môi trường
- Thời tiết, khí hậu thay đổi bất thường
- Ô nhiễm, hít phải khí độc, vi khuẩn
Tuổi tác, thể trạng yếu
- Người cao tuổi, phụ nữ sau sinh, người sau ốm dậy
Cách điều hòa ngũ tạng theo đông y
- Điều hòa ngũ tạng là phục hồi lại sự hài hòa tự nhiên, không chỉ chữa triệu chứng mà còn nâng đỡ chính khí, phòng bệnh lâu dài.
Dùng thảo dược – dưỡng tạng theo thể trạng
Một số vị thuốc Đông y có tác dụng điều hòa từng tạng:
| Tạng | Vị thuốc điển hình | Tác dụng |
| Tâm | Táo nhân, viễn chí | An thần, dễ ngủ |
| Can | Cam thảo, xuyên khung | Sơ can, giải uất |
| Tỳ | Bạch truật, sâm, hoàng kỳ | Kiện tỳ, bổ khí |
| Phế | Bách hợp, tang bạch bì | Dưỡng phế, trị ho |
| Thận | Thục địa, nhục thung dung | Bổ thận, mạnh gân cốt |
Tùy vào triệu chứng và cơ địa, người bệnh nên được bắt mạch, kê toa phù hợp – không nên tự ý dùng thuốc.
Xoa bóp – bấm huyệt hỗ trợ khí huyết lưu thông
- Xoa bóp vùng gan – sườn để sơ can
- Day ấn huyệt nội quan (Tâm), tam âm giao (Tỳ – Thận)
- Vỗ lưng, thở sâu giúp thông phế
Ăn uống theo ngũ hành
Mỗi loại thực phẩm tương ứng với một tạng:
- Can: rau xanh, quả chua nhẹ (chanh, bưởi)
- Tâm: thức ăn đỏ (gấc, cà chua), vị đắng (mướp đắng)
- Tỳ: ngũ cốc, khoai, thực phẩm vàng (bí đỏ)
- Phế: củ cải, lê, hành trắng
- Thận: đậu đen, mè đen, cá biển
Ngủ nghỉ – thiền – hít thở sâu
- Ngủ trước 23h – thời điểm dưỡng Tâm – Can tốt nhất
- Ngồi thiền, tập hít thở sâu mỗi ngày 10–15 phút
- Giảm lo âu, tránh suy nghĩ tiêu cực kéo dài
Điều hòa ngũ tạng – chìa khóa cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh
Ngũ tạng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tiêu hóa, đặc biệt là Tỳ – Can – Thận. Khi Tỳ yếu, việc tiêu hóa thức ăn, hấp thu dưỡng chất kém đi; Can khí uất khiến rối loạn nhu động ruột; Thận suy yếu dễ gây táo bón hoặc tiểu đêm.
Do đó, nếu bạn thường xuyên đầy bụng, đau bụng, tiêu chảy – táo bón kéo dài, ăn uống khó tiêu, hãy nghĩ đến nguyên nhân từ sự rối loạn tạng phủ, đặc biệt là hội chứng ruột kích thích (IBS).
Hỗ trợ điều hòa ngũ tạng – ổn định đường ruột với IBS Tuệ Tĩnh
Nếu bạn đang gặp tình trạng rối loạn đại tiện, đầy trướng bụng, tiêu hóa bất ổn do rối loạn ngũ tạng, hãy tham khảo sản phẩm IBS Tuệ Tĩnh – giải pháp hỗ trợ từ thảo dược Đông y.
IBS Tuệ Tĩnh – Kết hợp tinh hoa Y học cổ truyền:
Thành phần: Bạch truật, mộc hương, cam thảo, trần bì, hoàng liên…
Công dụng:
- Điều hòa tỳ vị, phục hồi chức năng tiêu hóa
- Giảm đầy bụng, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón
- An thần nhẹ, giảm stress – nguyên nhân gây rối loạn ngũ tạng
Ưu điểm: An toàn – lành tính – dùng được lâu dài
✅ Phù hợp cho người bị viêm đại tràng co thắt, hội chứng ruột kích thích, hệ tiêu hóa yếu do mất cân bằng tạng phủ.
Mất cân bằng ngũ tạng không chỉ gây mệt mỏi, suy giảm sức khỏe tổng thể mà còn là gốc rễ của nhiều bệnh mạn tính, đặc biệt là các rối loạn tiêu hóa. Nhận biết sớm – điều hòa đúng cách bằng Đông y và duy trì lối sống lành mạnh là chìa khóa giúp bạn phục hồi sự hài hòa từ bên trong.
👉 Đừng để sự lệch pha của ngũ tạng khiến cơ thể bạn kiệt quệ mỗi ngày. Hãy chủ động lắng nghe cơ thể và lựa chọn sản phẩm hỗ trợ phù hợp như IBS Tuệ Tĩnh để ổn định đường ruột – vững vàng từ bên trong!
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
